I De dienstverlening van de externe jobcoach
1. Wat doet de externe jobcoach?
De externe jobcoach ondersteunt mensen met een beperking zodat ze in staat zijn om in een reguliere functie aan de slag te gaan en te blijven. Daarbij kijkt hij altijd naar twee kanten: naar de mogelijkheden van de werknemer én naar de functie, werkplek en omgeving waarin de werknemer moet functioneren. Op basis hiervan stelt de jobcoach in samenspraak met de werknemer en werkgever een op de persoon afgestemd begeleidingsplan op. De jobcoach begeleidt in het traject ook de werkgever door hem te informeren over de kwaliteiten en valkuilen van de werknemer.
2. Wat is het verschil tussen de interne jobcoach en de externe jobcoach?
De interne jobcoach is vaak een collega op de werkvloer, in dienst bij dezelfde werkgever, die een medewerker begeleidt bij het uitvoeren van diens taken. Interne jobcoaching is dus feitelijk een vorm van werkbegeleiding die enkel of vooral is gericht op de werknemer.
De externe jobcoach is werkzaam bij een (door UWV) erkende of gecertificeerde jobcoachorganisatie en heeft dus geen financiële afhankelijkheidsrelatie met de werkgever of uitkerende instantie. Daardoor kan hij veel meer dan de interne jobcoach een vertrouwde omgeving bieden om gevoelige zaken aan te kaarten. De externe jobcoach heeft daarnaast specifieke kennis over een of meerdere kwetsbare doelgroepen, meestal opgedaan bij een relevante hbo- of universitaire opleiding. Ook heeft hij ruime werkervaring met deze doelgroepen en ondersteunt hij werknemers volgens (elementen van) bewezen methodieken (zie vraag 17). Hierdoor heeft de externe jobcoach veel meer dan een interne jobcoach de expertise in huis om de voor deze doelgroepen noodzakelijke maatwerk te bieden, die is afgestemd op de persoonlijke situatie van medewerkers.
3. Is de externe jobcoach er alleen voor de medewerker?
Nee, de externe jobcoach is er niet alleen voor de medewerker. Hij helpt ook de directe werkomgeving, zoals collega’s, leidinggevenden en werkgever. De jobcoach informeert hen over hoe om te gaan met de werknemer. Hij vertelt hun welke kwaliteiten en kennis de werknemer heeft en wat diens leerpunten en eventuele valkuilen zijn. Het doel van de externe jobcoach is zorgen dat de medewerker elke dag met plezier naar zijn werk gaat, het betaalde werk behoudt en naar vermogen participeert op de reguliere arbeidsmarkt. Doel is ook dat de werkgever en de collega’s goede ervaringen met de medewerker die jobcoaching krijgt opdoen. De externe jobcoach maakt het op deze manier mogelijk dat de werkgever inclusief kan ondernemen.
4. Hoe flexibel is de externe jobcoach?
Omdat de jobcoach maatwerk moet leveren, past hij zijn dienstverlening aan op de wensen en behoefte van de werknemer én werkgever. De externe jobcoach stemt met beide partijen af op welke momenten hij op de werkplek aanwezig wil of moet zijn. Hij past zijn gesprekstechnieken aan, zowel aan het niveau en de vaardigheid van de werknemer als aan de werkgever. Als het nodig en mogelijk is, werkt de jobcoach zelfs (tijdelijk) mee, zodat hij in de werksituatie kan observeren en signaleren, en waar nodig trainen.
5. Waar vindt het jobcoachen plaats?
Het grootste deel van de begeleiding van de externe jobcoach gebeurt op de werkvloer of in de bedrijfsvestiging. Als het handiger of passender is, adviseert de externe jobcoach om de begeleiding (deels) thuis te laten plaatsvinden. Belangrijk onderdeel van het werk van de externe jobcoach is namelijk om invloeden van buiten de werksituatie mee te nemen in de begeleiding. Succes in het werk is mede afhankelijk van de stabiliteit in de thuissituatie.
6. Waarom is de onafhankelijkheid van de externe jobcoach zo belangrijk?
Medewerkers kunnen het lastig vinden om gevoelige onderwerpen te bespreken met een jobcoach die in dienst is bij de werkgever of bij een instantie waarmee de werknemer een uitkeringsrelatie heeft. Omdat de externe jobcoach geen financiële afhankelijkheidsrelatie met de werkgever of uitkerende instantie zoals gemeente en UWV heeft, en volledig is gericht op de ontwikkeling van werknemer, kan hij een meer vertrouwde omgeving bieden om gevoelige zaken aan te kaarten. Daardoor kan hij invloeden vanuit bijvoorbeeld de thuissituatie of medicatie gemakkelijker meenemen in de begeleiding dan een interne jobcoach.
7. Wat is voor een gemeente de meerwaarde van samenwerking met een externe jobcoach?
Een jobcoachorganisatie beschikt over een enorm netwerk van bedrijven en organisaties. Door samen te werken met een externe jobcoach kunnen gemeenten gebruikmaken van dit netwerk en zo meer baanmogelijkheden voor hun burgers creëren. In zijn werk hanteert de externe jobcoach een helicopterview om tot duurzame arbeidsparticipatie te komen. Hij kent de sociale omgeving van de persoon die hij begeleidt en heeft specialistische kennis van de doelgroep. Hij dient de belangen van de werknemer, maar ook die van de opdrachtgever en de werkgever. Op basis van al deze aspecten maakt hij een begeleidingsplan dat moet leiden tot een duurzame baan voor de werknemer.
8. Hoe biedt de Wet breed offensief gemeenten meer en betere mogelijkheden om mensen met externe jobcoaches te kunnen ondersteunen richting werk?
Een belangrijk onderdeel van de Wet breed offensief is de introductie van de expliciete aanvraagmogelijkheid voor ondersteuning zoals jobcoaching. Dit betekent dat elke persoon die behoort tot de gemeentelijke doelgroep óf diens (potentiële) werkgever bij de gemeente een aanvraag kan indienen voor ondersteuning op maat. Deze moet zijn gericht op het krijgen of behouden van werk en passen bij de mogelijkheden en beperkingen van de werknemer. De aanvraag kan betrekking hebben op de inzet van persoonlijke ondersteuning zoals een externe jobcoach of op andere op werk gerichte voorzieningen. Ook harmoniseert de wet ondersteunende instrumenten zoals persoonlijke ondersteuning en voorzieningen als werkplekaanpassingen. Een gemeente moet elke aanvraag dus volgens dezelfde criteria beoordelen en daarbij dezelfde werkwijze hanteren.
Uit de Wet breed offensief vloeit voort dat gemeenten meer mensen met een arbeidsbeperking hulp van een externe jobcoach kunnen bieden om hen aan het werk te helpen en te behouden. Ook hebben zij de mogelijkheid om noodzakelijke ondersteunende middelen beter af te stemmen op de persoonlijke wensen en noodzakelijkheden van deze mensen. Gemeenten kunnen zo de inzet van jobcoaching veel effectiever inzetten bij het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking naar regulier werk. Externe jobcoaching is zo een oplossing om de krapte op de arbeidsmarkt tegen te gaan.
II De kwaliteit van de externe jobcoach
9. Welke kennis, kunde en ervaring heeft een goede jobcoach?
Het staat buiten kijf dat de kwaliteit van jobcoaching belangrijk is. Het gaat om de begeleiding van kwetsbare mensen voor wie slechte ondersteuning grote negatieve impact kan hebben. Diepgaande kennis van jobcoaching en doelgroepen, liefst opgedaan bij een relevante hbo- of universitaire opleiding, is daarom noodzakelijk. Ook is het van belang dat de jobcoach ruime en specifieke werkervaring heeft. Dit is ook een vereiste vanuit de Wet breed offensief.
10. Hoe weet je dat de kwaliteit van de externe jobcoach geborgd is?
Veel externe jobcoaches zijn gecertificeerd en geregistreerd. Als opdrachtgever weet je dan zeker dat je diensten van hoge kwaliteit geleverd krijgt als je met een gecertificeerde en geregistreerde jobcoach in zee gaat. Er zijn verschillende onafhankelijke organisaties die keurmerken voor kwaliteitsborging bieden. Zij toetsen de jobcoach(organisaties) op verschillende, kwantificeerbare criteria die van invloed zijn op de continuïteit en kwaliteit van de dienstverlener. Als een jobcoach(organisatie) een keurmerk heeft van het UWV (erkenningskader), OVAL, Noloc, Blik op Werk of NVS, kun je er zeker van zijn dat deze voldoet aan de minimale beroepseisen. Het OVAL-keurmerk is ook opgenomen in de VNG Model Re-integratieverordening Participatiewet.
11. Hoe weet je of een jobcoach kennis heeft van een specifieke doelgroep?
Vraag naar zijn deskundigheidsbevordering, certificaten en diploma’s en werkervaring, en kijk of deze passen bij de hulpvraag. Grotere jobcoachorganisaties hebben meestal meerdere specialisten in huis. De bij de organisatie aangesloten jobcoaches overleggen voor de start van een traject welke jobcoach het best past bij de problematiek van de te begeleiden persoon.
12. Hoe zit het met deskundigheidsbevordering en opleidingen bij jobcoaches?
Om hun certificering en registratie te behouden moeten jobcoaches hun kennis en vaardigheden aantoonbaar en periodiek onderhouden. Jobcoachbedrijven zorgen voor structurele deskundigheidsbevordering via intervisie en supervisie. Voor bijscholing en verdieping bieden ze ook interne trainingen en externe cursussen aan.
13. Wat weet de externe jobcoach van de cultuur in een bedrijf en de taken die er moeten worden uitgevoerd?
De externe jobcoach is ervaren in het plaatsen, inwerken en begeleiden van medewerkers bij diverse bedrijven. Hij heeft zich gespecialiseerd in het maken van de juiste match tussen werkzoekende en werkgever. Want bij een goede match is de kans op succes het grootst en het aantal benodigde begeleidingsuren het kleinst. De jobcoach gaat altijd eerst met de werkgever en collega’s in gesprek. Zo krijgt hij een goed beeld van het bedrijf, de sfeer die er heerst en de werkzaamheden die een medewerker moet uitvoeren. Op basis van deze analyse koppelt hij de kwaliteiten en kennis van de werkzoekende aan de wensen en eisen van de werkgever. Vervolgens stelt hij samen met werknemer en werkgever een begeleidingsplan op. Tijdens de begeleiding werkt de jobcoach met alle betrokkenen samen om de match te verduurzamen en optimaliseren. Hierin staat het doorontwikkelen van de werknemersvaardigheden, zoals samenwerken, verantwoordelijkheid, klantgerichtheid en communicatie, centraal.
III De doelgroep en de doelgroepkennis van de externe jobcoach
14. Voor welke doelgroepen is de inzet van een jobcoach geschikt?
Het beeld dat jobcoaching voornamelijk geschikt is voor werknemers met een lager IQ is niet correct. Jobcoaching kan betrekking hebben op alle lagen van de beroepsbevolking, van mensen met een lagere opleiding tot personen met een academische titel. Begeleiding door een externe jobcoach kan iedereen helpen die een afstand tot de arbeidsmarkt heeft, wat de oorzaak daarvan ook is. Vaak gaat het om mensen die vallen onder de Participatiewet, de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) en de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). De mogelijke oorzaken voor een afstand tot de arbeidsmarkt zijn zeer divers. Het kan komen door een psychische aandoening of een laag IQ, maar ook door sociale omstandigheden of fysieke beperkingen. Elke externe jobcoach heeft zijn eigen specialisme dat samenhangt met een of meer van deze oorzaken. Voor succesvolle duurzame plaatsing is het belangrijk om de juiste jobcoach voor een medewerker te vinden. De jobcoachorganisatie zorgt ervoor dat deze match er is.
15. Hoe kom je vanuit een casus bij de juiste jobcoach?
Neem contact op met een jobcoachorganisatie en beschrijf de ondersteuningsvraag die je hebt. Op basis van de hulpvraag bepaalt de jobcoachorganisatie welke jobcoach past bij de problematiek van de te begeleiden persoon. Jobcoachorganisaties hebben meestal meerdere specialisten in dienst. Heeft een organisatie een vereist specialisme niet in huis, dan schakelt hij zijn netwerk in om de juiste jobcoach te vinden.
16. Welke criteria zijn voor gemeenten van belang bij het vinden van een externe jobcoach?
Als de jobcoach door een erkende organisatie is gecertificeerd, weet je dat zijn diensten van hoge kwaliteit zijn. Er zijn verschillende onafhankelijke organisaties die certificering voor kwaliteitsborging bieden. Zij toetsen de jobcoach(organisaties) op kwantificeerbare criteria, die van invloed zijn op de continuïteit en kwaliteit van de dienstverlener. Als een jobcoach(organisatie) een certificering heeft van het UWV (erkenningskader), OVAL, Noloc, Blik op Werk of NVS, kun je er zeker van zijn dat deze voldoet aan de minimale beroepseisen.
17. Welke methodieken hanteert de externe jobcoach?
Er zijn drie goed uitgewerkte methodes van jobcoaching. Supported Employment is een methodiek voor de ondersteuning en begeleiding van mensen met een blijvende (functionele) beperking bij het verkrijgen en behouden van een betaalde baan. Individuele Plaatsing en Steun (IPS) is in feite een standaardisatie van Supported Employment, maar dan specifiek voor mensen met ernstige psychische problematiek. Om de werknemer optimaal te kunnen begeleiden werkt een IPS-jobcoach hierbij structureel samen met de behandelaar of het team van een ggz-instelling. Bij Begeleid Werken; een individuele vraaggerichte benadering (BW-IVB) gaat het om duurzame begeleiding van mensen met structurele functionele beperkingen (lichamelijk, verstandelijk of psychisch) in betaald werk. Kenmerkend voor deze vraaggerichte benadering is de nadruk op de mens achter de werknemer en op zelfontplooiing en zelfregie. Jobcoaches kunnen bovenstaande methodieken, of elementen hieruit, planmatig toepassen, in combinatie met hun kennis over een beperking. Hierbij geldt dat de begeleiding altijd maatwerk is, afgestemd op de persoonlijke situatie van de medewerker.
IV De resultaten van jobcoaching
18. Wat levert het op als je een externe jobcoach inschakelt?
De externe jobcoach ontwikkelt de werknemersvaardigheden en de persoonlijke effectiviteit van een werknemer. Daarmee zorgt hij ervoor dat deze duurzaam kan participeren op de arbeidsmarkt. In veel gevallen is het resultaat van jobcoaching dat een werknemer een baan waaraan hij is begonnen, kan behouden. Maar er kan tijdens de begeleiding ook naar voren komen dat het beter is om te zoeken naar een andere functie, al dan niet binnen hetzelfde bedrijf. Omdat jobcoachorganisaties samenwerken in een regionaal netwerk van gespecialiseerde bedrijven en organisaties kan de externe jobcoach ook de verbinding maken van werk tot werk. Zo zorgt jobcoaching ervoor dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt meer kansen krijgen om zich duurzaam te ontwikkelen. Het inschakelen van een jobcoach levert dus meer mensen op die duurzaam inzetbaar zijn en elke dag met plezier naar hun werk gaan.
19. Hoeveel procent van medewerkers die jobcoaching krijgen stroomt door naar duurzame participatie?
Het UWV publiceerde onlangs het rapport Onbeperkt aan het werk in de Wajong, waarin het de resultaten van een onderzoek naar de van-werk-naar-werk-transitie onder Wajongers beschrijft. Hieruit blijkt dat een kwart van de Wajongers die hun baan verloren en werden begeleid door een externe jobcoach nagenoeg direct doorstroomde in een nieuwe baan. Na een half jaar was dit al meer dan de helft. Een jaar na de baanbeëindiging was 67 procent van de onderzochte Wajongers aan het werk, na twee jaar 78 procent en na vier jaar zelfs 85 procent.
20. Hoe tevreden zijn de klanten van een externe jobcoach?
Jobcoachorganisaties die voor het UWV werken, moeten elk jaar tevredenheidrapporten aanleveren. Het UWV hanteert een minimale tevredenheidsbeoordeling van een 7 op een schaal van 1 tot 10. De rapporten geven aan dat de kwaliteit van de diensten van de bij OVAL aangesloten jobcoaches door begeleidde werknemers met minimaal een cijfer 8 wordt gewaardeerd.
21. Hoe verantwoordt de jobcoach zijn uren?
Externe jobcoaches registreren hun uren in een cliëntvolgsysteem. Als gemeenten (of andere opdrachtgevers) een overzicht van geregistreerde uren willen, kunnen ze deze te allen tijde opvragen of aan de voortgangsrapportages laten toevoegen. Zo'n urenverantwoording is vergelijkbaar aan het Jobcoachportaal voor declaraties dat het UWV hanteert. In dit urenverantwoordingssysteem verantwoorden externe jobcoaches de uren en activiteiten die ze voor een werknemer hebben uitgevoerd.
V De toegevoegde waarde van een externe jobcoach
22. Hoe werken externe jobcoaches onderling en met andere partijen samen?
Erkende jobcoachorganisaties hanteren cliëntvolgsystemen en bewezen methodieken. Externe jobcoaches gebruiken deze onder andere om professioneel samen te werken. De systemen en methodieken maken het bijvoorbeeld mogelijk dat de ene jobcoach de toeleiding doet en een andere de werknemer verder begeleidt. Ze zorgen er ook voor dat jobcoaches gemeenten goed kunnen ondersteunen en informeren. Samen kunnen jobcoachorganisatie en gemeenten zo bijdragen aan betere arbeidsparticipatie van specifieke doelgroepen.
23. Hoe maakt een gemeente optimaal gebruik van het netwerk van jobcoachorganisaties?
Er bestaan regionale netwerkoverleggen waarbij jobcoachorganisaties, re-integratiebedrijven, gemeenten en UWV samenkomen. Tijdens de bijeenkomsten delen zij informatie over werkzoekenden en openstaande vacatures om in de regio optimaal te kunnen samenwerken.
24. In hoeverre ontzorgt de externe jobcoach de gemeente?
Een jobcoachorganisatie kan een gemeente op twee manieren ontzorgen. Vanwege de makelaarsfunctie van de jobcoach hoeft een gemeente iemand enkel aan te melden bij een jobcoachorganisatie. Zonder verdere inspanning van de gemeente zorgt de organisatie dan dat een persoon begeleiding krijgt van de meest geschikte jobcoach. Daarvoor maakt een gekwalificeerde jobcoach eerst een uitgebreid assessment om een goed beeld van de persoon te krijgen. Vervolgens overlegt hij met collega’s binnen de organisatie wie van hen de meeste relevante kennis en ervaring heeft, die nodig is om deze persoon optimaal te begeleiden. Een jobcoach heeft ook een schakelfunctie binnen het sociaal domein. Vanaf de start van de begeleiding legt hij actief verbindingen met of verwijst hij door naar andere professionals op de sociale kaart. Dit integraal werken tussen zorg en werk versnelt en bestendigt de arbeidsparticipatie van de te begeleiden persoon.
25. Wat levert het ontzorgen door de externe jobcoach op voor werkgevers?
De externe jobcoach zorgt voor professionele begeleiding van de werknemer zodat deze optimaal kan functioneren. Ook als er problemen zijn in de privésituatie van de werknemer, ondersteunt de jobcoach hem door ze tijdig te signaleren en bespreekbaar te maken. Zo minimaliseert hij het effect van de privéproblemen op het functioneren op de werkvloer. Daarnaast is de externe jobcoach goed bekend met relevante wet- en regelgeving. Daardoor kan hij de werkgever ondersteunen bij bijvoorbeeld het aanvragen van subsidies, het loonkostenvoordeel en een no-riskpolis.
26. Wat is de meerwaarde van de externe jobcoach voor iemand met een arbeidsbeperking?
Omdat de externe jobcoach geen financiële afhankelijkheidsrelatie met werkgever of uitkerende instantie heeft, ervaren medewerkers een lagere drempel om gevoelige onderwerpen te bespreken. Meer dan een interne jobcoach biedt hij zo een vertrouwde omgeving om invloeden vanuit bijvoorbeeld de thuissituatie of medicatie mee te nemen in de begeleiding.
De externe jobcoach heeft specifieke kennis van een of meerdere doelgroepen, meestal opgedaan bij een relevante hbo- of universitaire opleiding. Bovendien heeft hij ruime en specifieke werkervaring. Daardoor weet de externe jobcoach hoe hij mensen met een arbeidsbeperking optimaal moet begeleiden.
De externe jobcoach staat altijd paraat en is bekend met de persoonlijke situatie van de mensen die hij begeleidt. Ook als er problemen zijn in de privésituatie, ondersteunt hij de werknemer door deze tijdig te signaleren en bespreekbaar te maken. Vanuit zijn schakelfunctie binnen het sociaal domein legt de externe jobcoach actief verbindingen met of verwijst hij door naar andere professionals op de sociale kaart. Bovendien kan de externe jobcoach mensen helpen de juiste werkplek te vinden (ook buiten de gemeentegrens) omdat hij en/of de organisatie waarvoor hij werkt een breed werkgeversnetwerk heeft.
27. Waarom is samenwerking voor de jobcoach belangrijk?
De externe jobcoach is de schakel tussen de te begeleide persoon, zijn sociale omgeving en eventueel betrokken instanties. De jobcoach heeft kennis van en ervaring met verschillende doelgroepen, maar weet ook wat begeleiden in een werksetting met zich meebrengt. Hij kent de dynamiek ervan en weet, naast de belangen van de werknemer die hij begeleidt, welke belangen de werkgever heeft. Met beide zal hij altijd goed rekening houden. Daarvoor is goede samenwerking van doorslaggevende waarde.
28. Wat is de missie van OVAL?
Het is de missie van OVAL dat iedereen naar vermogen en met plezier aan het werk kan. We werken samen aan mentaal en fysiek fitte medewerkers die zijn toegerust om hun werk te doen. Jobcoaching kan daarbij helpen om meer mensen met een arbeidsbeperking te ondersteunen om aan het werk te komen, maar ook om werkgevers te ontzorgen. Als gemeenten vaker jobcoaching inzetten, kan dat de krapte op de arbeidsmarkt tegengaan.
